Bij Ser J.L. Prop verscheen op 1 juni 2012: Twee volksverhalen.
Ik schreef deze verhalen onder de titels 'Losse handjes' en 'Slechte adem' op uitnodiging van het Blazersensemble RAAK, om te worden voorgelezen bij een uitvoering van Symphonies of Wind Instruments van Igor Stravinsky en Rheinische Kirmestänze van Bernd Alois Zimmermann tijdens het minifestival Hedendaagse Muziek in Limburg in het Theater aan het Vrijthof, november 2006.
Ser Prop maakte er een mooie uitgave van in een oplage van vijfenzestig gesigneerde exemplaren, waarvan er nog enkele verkrijgbaar zijn (serjlprop@home.nl).

LITERAIR WEBLOG DE SNELKOOKPAN

Het literaire tijdschrift De Gids bestaat dit jaar 175 jaar.

Het literaire tijdschrift DWB 112 jaar.
Wanneer men teruggaat naar zijn oudste wortels (het in 1855 gestichte De Dietsche Warande en het in 1886 opgerichte Het Belfort) is DWB 157 respectievelijk 126 jaar.

Het literaire weblog De Snelkookpan viert over drie weken zijn 7e verjaardag.

Ik zet mijn pannetje al zeven jaar dagelijks op het vuur, jubelt de hoofdredacteur.

Trots vertaalt hij 'zeven' ook nog eens in een cijfer: 7. 

Met een uitroepteken: 7!

Ruim voldoende, hoor je hem denken.
Het wordt tijd voor een onderscheiding.

Hij steekt de kaarsjes alvast aan en de eerste felicitaties stromen binnen. 

Onder andere van iemand die schrijft over iets waarover hij eerst nog iets zou willen nakijken in een boek dat in een huis in Griekenland ligt.

Hoho, maant de hoofdredacteur, 'ik ben (nog) niet jarig'.

Met andere woorden: Je hebt nog de tijd om het op te zoeken.

Het is van een ongehoorde zorgvuldigheid en zelfbeheersing.

Over de gestorvenen

Benno Barnard op zijn Knack-blog:


'Velen zetten zichzelf lekker in het zonnetje op de grafsteen van de grote dode satiricus. Wat ik van hem en zijn gebrek aan wezenlijk talent vind, heb ik al eerder op deze pagina’s geschreven. Het dieptepunt in dat oeuvre is het misprijzende stuk over Hans Andreus dat hij in een vooraanstaande krant publiceerde toen de dichter amper twee dagen stijf en koud was. Mijn moeder zei: ''Hij weet niet dat Andreus dood is. Anders schrijf je zoiets niet.'' Maar hij wist het wel. Hij zat naar ons te grijnzen op de bodem van die morele afgrond, op die torenhoge diepte.'

Het is precies dat stuk van Gerrit Komrij op de Achterpagina van NRC Handelsblad, waarin hij met name Andreus' liefdesgedichten compleet belachtelijk trachtte te maken, dat ik me herinnerde op de dag van zijn overlijden. Maar het was niet het enige.

Daarginds

Daarginds

graaf hier, zegt de een

nee, graaf daarginds, zegt

een ander, graaf totdat je het

hebt gevonden

ik leg mijn spade terzijde

ik graaf niet, ik ga beginnen

mijn tong op te halen

uit diepe grond 

Leo Herberghs

Gisteren, 21 juli, werd de dichter Leo Herberghs, 
de zich in Zuid-Limburg schuilhoudende meester, 88 jaar.

Gisteren was het ook 45 jaar geleden dat in Maastricht 
die andere meester overleed: Pierre Kemp.

De waarheid ten tonele. Staging the truth. On Harold Pinter

Op het Maastricht University YouTube-kanaal kan men het afscheidscollege vinden dat ik op 1 juni 2012 heb gegeven als gewoon hoogleraar aan de Faculteit der Cultuur- en Maatschappijwetenschappen. 
Het college biedt een analyse en interpretatie van Harold Pinters Nobel Lecture 'Art, Truth and Politics' (2005).

In my valedictory lecture at the Faculty of Arts and Social Sciences (FASoS) of Maastricht University, I gave an analysis and interpretation of Harold Pinter's 2005 Nobel Lecture 'Art, Truth and Politics'.
 The lecture is in Dutch with English subtitles.

'As I have written to Professor Kusters, I found his address both fascinating and entertaining to experience.  While he is not an expert on Pinter or Pinter's works, his perspective is of interest to academics who do specialize in Pinter and related subjects, I believe, as well as to a more general audience.  I do not want to say more about it, because I do not want to provide "spoilers." I suggest that viewers experience it firsthand for themselves.'
Susan Hollis Merritt, PhD, bibliographical editor of The Pinter Review on The Harold Pinter Forum

Bij de dood van Rutger Kopland


Oude vlier, door vleermuizen bezocht
in niet meer dan taal, niets minder ook.
In iets daartussen, maar in juli.

De regen vraagt dagelijks waar hij moet
blijven. Hetzelfde vragen de wolken, 
vraagt een oude god aan jongere goden.

Het antwoord is hier noch daar,

noch in de wildste gewassen.

Wiel Kusters

Limburg-connectie

Dichterandus

De strijkstok van De Contrabas,  C. Breukers, is een aandoenlijke Limburger met, net als veel Duitsers, een hang naar academische titels.

Zo zal hij mijn naam nooit noemen zonder daarbij eerbiedig ‘professor doctor’ te fluisteren.

Dank, drs. Breukers.
Wat een weertje, hè?


Hoe gaat het met het vrouwtje?
En met het proefschrift?


Zet u mijn fiets ook even weg?

Dichters gaan nooit met pensioen

Ik ben al lang geen voorzitter meer van het Paul Celan Genootschap en uitgeverij Nieuwe Doelen sluimert, maar voor de rest een aardig stukje als overblijfsel van een boeiend gesprek met Thomas Keirse van NRC Handelsblad (30 juni 2012).

Sub specie aeternitatis. Over continuïteit in kennis en cultuur

Belangstellenden - lezers die zich interesseren voor Kees Fens bijvoorbeeld - vinden op de website van Universiteit Maastricht de tekst van de rede die ik vrijdag 29 juni 2012 op uitnodiging van de scheidende en de komende rector magnificus heb uitgesproken bij gelegenheid van de rectoraatsoverdracht in de Sint Jan.

Delphine Lecompte en ik

Delphine Lecompte vereerde mij met een aantal gedichten op internet, nadat zij eerder al op poetische wijze uitdrukking had gegeven aan haar vreugde om mijn bestaan onder de levenden.

Ik dank haar daarvoor. 

Wat de discussie over het incorrecte gebruik van mijnterminologie betreft: ik heb mij voorgenomen haar eind dit jaar, wanneer bij Uitgeverij Vantilt mijn boek In en onder het dorp. Mijnwerkersleven in Limburg zal zijn verschenen, een exemplaar daarvan toe te zenden. Dat zal, hoop ik, veel verhelderen. 

Ter gelegenheid van mijn 65e verjaardag, op 1 juni, en mijn afscheid als gewoon hoogleraar aan  de Faculteit der Cultuur- en Maatschappijwetenschappen van Universieit Maastricht werden mij door collega's en vrienden twee schitterende boeken in de schoot geworpen:

Ik woon in duizend kamers tegelijk. Opstellen voor en over Wiel Kusters, onder redactie van Jan de Roder 

en

De onderste steen 3. 1997-2012. Een bibliografie van het werk van Wiel Kusters, samengesteld door Sanne Thomas.

Ontwerp van beide boeken: Bureau Piet Gerards, Amsterdam. Uitgever: Vantilt, Nijmegen.

Choreografische fantasieën van Pierre Kemp

University Library acquires unique works of Pierre Kemp

The Maastricht University Library has acquired some unique works by poet and painter Pierre Kemp (Maastricht 1886–1967). The collection includes 11 choreographic fantasies painted in 1931.

Professor Wiel Kusters, an expert on the works of Pierre Kemp, integrated this collection into the Maastricht University (UM) heritage collection and was therefore chosen to present and explain these works for the first time.

The presentation was held on 15 May at the University Library’s inner city location. Those present included representatives of the Maastricht culture and heritage institutions, ambassadors of the Jesuit collection and members of the Maastricht University Arts and Culture Committee.

Maastricht Academic Heritage Fund
During the festivities, director of the University Library Ingrid Wijk informed attendees of the plans for the recently founded Maastricht Academic Heritage Fund. With this fund, the library hopes to expand, conserve and digitise these special UM collections and make them available to a wider audience as well as to research and education. The fund is part of the University Fund Limburg/SWOL.

Anyone interested in contributing to the fund and helping to ensure that the special collections of Pierre Kemp, Charles Eyck and the Jesuits remain accessible can become a friend of the fund. The first fund activity was the creation of a series of cards depicting the choreographic fantasies of Pierre Kemp. These cards can be purchased individually or as a set. For more information on the Maastricht Academic Heritage Fund and the Pierre Kemp cards, please visit www.maastrichtuniversity.nl/library/mahfund.htm.

Explanation of choreographic fantasies

In 1931, poet and painter Pierre Kemp created twelve so-called choreographic fantasies. Eleven of these are now part of the UM heritage collection while the twelfth, entitled ‘Ideal Baby Competition’, has yet to be found. What Kemp intended for these remarkable revue or ballet creations remains unknown. His personal archives reveal that he hoped to send them to America. Some of these performances seem to correspond to what innovative theatre artists and scenographers were doing at that time in the United States. Presumably he was visually inspired by several images published in the 1931 monograph by Joseph Gregor and René Fülöp-Miller entitled Das amerikanische Theater und Kino (American Theatre and Cinema). This book was part of Kemp's reference library, which has been included as a special collection in the University Library at Maastricht University. (Literature: Wiel Kusters, Pierre Kemp, een leven. (Pierre Kemp: A Life) Nijmegen: Vantilt, 2010, 331-333.)

AFSCHEIDSCOLLEGE OVER HAROLD PINTER


ZIE OOK: INTERVIEW IN OBSERVANT

Thomas Verbogt over Dit nog, ook dit

Omdat het niet op internet te lezen valt tenzij het hier geciteerd wordt, schrijf ik een stukje over uit het Dagblad van het Noorden van 7 april. Thomas Verbogt besprak daar Dit nog, ook dit en concludeerde:

'Beschouwingen als die van Kusters zijn nuttig omdat ze zich tegen terloopsheid keren, bijvoorbeeld die waarmee veel boeken in media behandeld te worden. In de meeste gevallen wordt dan genegeerd dat een verhaal of een roman of een gedicht ook gemaakt is. Het gaat niet alleen ergens over, maar het is ook iets. [...] Wiel Kusters heeft daar ongelooflijk veel verstand van, ook al is hij soms iets te nadrukkelijk met de aanwijsstok in de weer. Over dat laatste wil ik trouwens niet al te flauw doen: Kusters is een bevlogen lezer en veel van wat hij las heeft hij productief opgeslagen. Van details kan hij werelden maken.'

Eind augustus verschijnt mijn lange gedicht Schachtsignalen (heruitgave van de monoloog Doa tuut 't) in de reeks Literair Limburg van uitgeverij B for Books te Maartensdijk. Met een vertaling in het Kerkraads door dr. Lei Heijenrath.

Eerdere uitgaven in deze reeks bevatten werk van onder anderen Connie Palmen en Jacques Vriens.

Tiende Dag van de Poëzie

Zondag 22 april vindt in Landgraaf de tiende Dag van de Poëzie plaats. 's Ochtends luisteren scholieren uit het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs in het Raadhuis van Landgraaf naar elkaars gedichten en naar het werk van de dichters Ienne Biemans, Elma van Haren, Johanna Kruit, Sjoerd Kuyper, Ted van Lieshout, Erik van Os en Rian Visser.

Tussen 13.00 en 18.00 uur ontrolt zich op Landgoed De Overste Hof een programma met Robert Anker, Maria Barnas, Thomas Blondeau, Wim Brands, Eva Gerlach, Tjitske Jansen, Ruth Lasters, Wiel Kusters, Sjoerd Kuyper en de genomineerden voor de Jo Peters Poëzieprijs. Presentatie: Jan Baeke.

Ter gelegenheid van de tiende Dag van de Poëzie verschijnt een door Piet Gerards vormgegeven bundel met van elke deelnemende dichter een gedicht.

Dichters naar Polen

Tijdens de editie 2012 van het internationaal poëziefestival Czas Poetow (Tijd voor Dichters) in Lublin, dit voorjaar, lezen dichters uit Vlaanderen, Nederland, Luxemburg, Polen, Armenië en Georgië.

Voor Nederland zijn uitgenodigd Menno Wigman, Wiel Kusters en Hagar Peeters; uit Vlaanderen komen Miriam Van hee en Luuk Gruwez.

Feest voor Leonard Nolens

In april wordt Leonard Nolens vijfenzestig jaar. Dat, en het verschijnen van de nieuwe, vermeerderde editie van Nolens verzameld werk Manieren van leven: gedichten 1975-2011, is een reden tot feesten. Op woensdag 25 april trommelen Behoud de Begeerte en Toneelhuis in de Antwerpse Bourlaschouwburg enkele met Nolens bevriende of verwante schrijvers op om speciaal voor de gelegenheid geschreven verjaardagsgedichten voor te lezen: Dirk van Bastelaere, Johan de Boose, Paul Claes, Y.M. Dangre, Paul Demets, Bernard Dewulf, Charles Ducal, Anna Enquist, Lies Van Gasse, Luuk Gruwez, Erik Jan Harmens, Kees 't Hart, Miriam Van hee, Maarten Inghels, Jan Kuijper, Wiel Kusters, Gwy Mandelinck, Bart Meuleman, Bart Moeyaert, Hagar Peeters, Erik Spinoy, Maud Vanhauwaert, Jan Vanriet en Peter Verhelst. De uitgesproken gedichten worden samengebracht in de vorm van een gelegenheidsbundel.

Lees hier Maarten Asschers bespreking van Dit nog, ook dit op de website van de Athenaeum Boekhandel.

Etalage Athenaeum Boekhandel, Spui, Amsterdam

Klik hier voor een 'proefessay' uit de zojuist verschenen bundel Dit nog, ook dit. Essays over poëzie en proza.

'De lezer is een medeminnaar'

In een reeks literaire liefdesverklaringen zingt boekhandelaar Maarten Asscher de lof van

Wiel Kusters' essays

2-3-2012 - Toine Donk

‘Als ik een boek van voor tot achter lees – wat ik bij lang niet alle boeken doe – is dat een teken van grote overgave en bewondering. Dan is dat mijn lievelingsboek. Uiteraard moet dit na een dag, een week of een maand plaatsmaken voor een ander lievelingsboek, zo gaat dat als je met boeken leeft. Het gevoel van „hier wil ik het over hebben met anderen” – dat je meteen dat missionarissengevoel krijgt dat hoort bij een actieve lezer – had ik direct bij het boek dat ik nu lees, de bundel essays Dit nog, ook dit van Wiel Kusters.

,,Deze bundel bevat stukken over poëzie en proza die vanaf 1993 ontstaan zijn. Ze representeren een kleine twintig jaar lezen en schrijven. Alleen al uit de keuze van auteurs blijkt dat Kusters vanuit zijn eigen boekenkast schrijft. Het is zo’n knappe bundel omdat hij ‘literairder’ is dan de meeste literatuurwetenschap en grondiger dan de meeste essays, het zit er precies tussenin. Vanuit een bepaalde invalshoek probeert Kusters zo veel mogelijk in een verhaal of gedicht te vinden, en vervolgens te duiden wat hij gevonden heeft.

,,Zo staat er een erg mooi essay in over het gedicht ‘Afsluitdijk’ van Vasalis, met de beroemde openingsregel: ‘De bus rijdt als een kamer door de nacht’. Kusters gaat met de onbevangenheid die de ideale lezer kenmerkt zich alles afvragen dat er op je afkomt als je dat gedicht leest. Bijvoorbeeld: reed die bus nou van Den Helder naar Leeuwarden of reed-ie van Leeuwarden naar Den Helder? Ik herken die obsessieve nieuwsgierigheid.

,,Door deze bundel realiseer je je hoeveel er verloren gaat door de overmatige fixatie in onze tijd op het nieuwe en op de roman als literaire vorm. Literaire prijzen gaan altijd naar romans en als je als schrijver debuteert met korte verhalen, dan zeurt iedereen aan je kop met de vraag wanneer je roman komt. Dat doet de literatuur in zijn rijkdom absoluut onrecht. Door deze bundel ontdek je prachtige gedichten, zoals het gedicht ‘Mijn dochtertje zei: dood’ van Anton van Duinkerken, dat begint met de strofe:

Het woord, dat ik het zwaarst van al verdraag,

Dubbel onwelkom uit een kindermond,

Schrijnt mijn geheugen als een open wond,

Bloot voor de wind, naakt in een regenvlaag.

,,Kusters zelf is een dichter, en hij bedient zich in deze bundel van mooie omschrijvingen. Er staat een stuk in dat hij schreef voor de 65ste verjaardag van Kees Fens. Het gaat over de gedichten van Jan Hanlo, van wiens werk zij beiden liefhebber zijn. Hij noemt de jarige Fens een ‘medeminnaar’. Dat vind ik een prachtige formulering. Er komt een hele liefhebbende, bijna erotische gedachte mee op van twee lezers die het met dezelfde schrijver doen.

,,Kusters begint een van de essays met: ‘Soms maakt een gedicht andere verzen wakker. En via de lezer praten ze met elkaar.’ Dat is een mooie karakterisering van zijn werkwijze. Wat je gelezen hebt, zwemt in je rond en raakt elkaar aan. Dan maakt het niet uit of sommige dingen een eeuw eerder en andere een eeuw later geschreven zijn. Literatuur behoudt heel lang zijn opwinding.

,, Het bijzondere aan een essay over literatuur is dat je gebruik maakt van hetzelfde medium waarin het zich aan je voordoet. Je probeert met woorden iets te weten te komen over andere woorden. Het is alsof je alleen in muziek op muziek zou mogen reageren. Door deze bundel besef je weer eens dat alles wat je schrijft met duizend draden vastzit aan alles wat je gelezen hebt.’’


Copyright NRC Handelsblad BV

Leve Pierre Kemp!

Vandaag is het 125 jaar geleden dat in de Mariastraat in Maastricht Pierre Kemp werd geboren.

Uit zijn bundel Engelse verfdoos (1956) de eerste vier regels van het gedicht 'Indian Yellow':

De kleine tovenaar Penseel

drinkt aan het napje Indisch Geel

en tript naar het groen gekarteld buiten

om duo's met de wind te fluiten.

Gedichten

Uitgeverij Huis Clos

Benno Barnard over het gedicht 'Ars longa' uit Bewaarmachinist

Dit nog, ook dit. Essays over poezie en proza

Athenaeum-Polak & Van Gennep

Verschijnt maart 2012

Omslag: Monique Gelissen

216 blz.

Inhoud

- 'Gekwetst ben ik van binnen.' Over het verhaal 'Maagpijn' van Louis Paul Boon

- Chaos, erosie, entropie. Wetenschap en literatuur bij Willem Frederik Hermans

- Dit nog, ook dit. Een lectuur van Willem Frederik Hermans' gedicht 'Gij zonne sta stil'

- Een badplaats als fata morgana. Over het verhaal 'Samen naar Oostende' van Willem Frederik Hermans

- I am dead. I am alive. Over 'The facts in the case of M. Valdemar' van Edgar Allan Poe

- Op het lijf geschreven (o.a. over Franz Kafka: 'In der Strafkolonie' en 'The pit and the pendulum' van Edgar Allan Poe; verder komen ter sprake gedichten van Jan G. Elburg, Leo Vroman, Gerrit Achterberg en Pierre Kemp)

- Jona en de anderen (over het Bijbelboek Jona, een gedicht van Van der Graft en het verhaal 'Jonas ou l'artiste au travail' van Albert Camus)

-Sporen van Nijhoff in Nederlandse poëzie na de Tweede Wereldoorlog (Gerrit Kouwenaar, Rutger Kopland, Ed Leeflang, Ad Zuiderent, Robert Anker)

- 'Het kind begon mij aan te staren.' Over kinderen, gedichten en abortus bij M. Nijhoff

- Kind en pop (over gedichten van J. Eijkelboom, Anton van Duinkerken, Leo Vroman en Ed. Hoornik)

-'Wanneer ik anders was.' Over enkele gedichten van Jan Hanlo

- Bloem bij Rodenko

- 'Afsluitdijk' van Vasalis. Ervaringen van tijd en ruimte

- De afstand verbreken. Over het gedicht 'Tot den arme' van Willem Elsschot

- Over het beklimmen van de Parnassus (onder andere over gedichten van T. van Deel, A. den Doolaard, H. Marsman en Gerrit Kouwenaar)

- Naar Rome? Naar Venetië! Over Charme van Huub Beurskens

- Kunstrouw. Over het gedicht 'Funeral blues' van W.H. Auden

- Leef verborgen! Wees binnen! Gerrit Kouwenaar als epicurist

- Een gat in de lucht. Over totaal witte kamer van Gerrit Kouwenaar

Verantwoording

Aantekeningen en literatuur

In opdracht van Stichting De Koempel Verhaalt werk ik aan een boek over leven en werk van de Limburgse mijnwerkers: sociale geschiedenis vanuit een persoonlijke en 'literaire' invalshoek.

Billenkoek of erger?

Joachim Patinir: Ruhe auf der Flucht nach Aegypten

Dit is het schilderij 'Die Jungfrau züchtigt das Jesuskind' van de surrealistische kunstenaar Max Ernst. In het programma Kunststof TV van zondag 6 november probeerde Henk van Os aannemelijk te maken dat Ernst op het onorthodoxe idee voor dit schilderij was gekomen na het zien van Joachim Patinir's werk 'Ruhe auf der Flucht nach Ägypten' in de Gemäldegalerie te Berlijn, waarbij hij de handbeweging van Maria verkeerd zou hebben geïnterpreteerd.

Veel aannemelijker dan deze associatie lijkt mij de mogelijkheid dat Max Ernst in dit beeld van de Moeder Gods die haar eerst- (en enig)geborene tuchtigt reminiscenties wilde wekken aan het bijbelse verhaal van Abraham en Isaac: de vader die op het punt staat zijn zoon te offeren (Genesis 22). Mij dunkt dat compositie en dynamiek van 'Die Jungfrau tüchtigt das Jesuskind' - het kind lijkt wel op een offerblok te liggen - deze gedachte bijna onontkoombaar maken. Daar komt nog bij dat het verhaal van Abraham en Isaac in de christelijke traditie gelezen wordt als een prefiguratie van de executie van Jezus van Nazareth.

(met dank aan T.)

Ach, misschien had Ronald Giphart zijn dag niet, toen hij die zogenaamde Lofrede schreef. De grote vraag met betrekking tot het broddelwerk dat hij leverde voor de volksuitgave van Het leven is vurrukkulluk is natuurlijk: hebben ze dat stukje bij de CPNB niet gelezen voordat ze het naar de drukker stuurden? Of vonden ze het wel mooi zo? Wel verstand van boeken als koopwaar, maar niet van taal en stijl?

Doa tuut 't in reprise

Misschien niet toevallig in het weekeinde na Allerzielen wordt in het Belgisch-Limburgse Eisden mijn theatermonoloog Doa tuut 't, een terugblik op het Limburgse mijnwerkersverleden, opnieuw op het toneel gebracht. Twaalf jaar na de premiere in Maastricht.

Opmerkelijk: aan het eind van de voorstelling door Theaterlabo Anno8 neemt een accordeon het spel over. Een 'luchtinstrument' als de tuba waarmee ik het stuk destijds liet eindigen, maar van een andere orde. Misschien zal die accordeon nog aangrijpender voelbaar kunnen maken waar het mij in mijn 'monoloog voor stem en tuba' destijds om ging: de ademnood van de mijnwerker met stoflongen. De accordeon als borstkas.

Verstopte doos

Nederland leest de ‘Lofrede’ die Ronald Giphart schrijfbabbelde voor de CPNB-uitgave van Het leven is vurrukkelluk. Het werd een klein brevet van onvermogen. Een ongeinspireerd woordje vooraf, dat bij Camperts roman zelfs als nawoord had misstaan. Stilistisch uiterst zwak bovendien. Het leven is vurrukkulluk een ‘vurrukkulluke’ roman noemen ­– kan het flauwer? Ja. Giphart verzint zelf ook nog een woord: vurschrukkulluk. ‘Vurschrukkulluk geestig’ is de roman waarvan hij de lof probeert te zingen, zonder in te zien dat een woord als ‘verschrikkelijk’ in tegenstelling tot ‘verrukkelijk’ nu juist niet op joyeuze campertiaanse wijze gespeld kan worden.

Enfin, Ronald Giphart is geen dichter, misschien ligt het daaraan. Maar wat te denken van een prozaschrijver die ‘onder de gewelven van onze school’ (he, waar?) ‘een verstopte doos met jaargangen schoolkranten’ vindt? Pardon? Een verstopte doos? Zoiets als een verstopte neus? Een verstopt toilet?

Giphart is idolaat van Remco Campert. Dat kan, en dat mag natuurlijk. Maar wanneer hij trots vertelt hoe hij van de schrijver tegen het einde van een gezamenlijke lezingentoernee ten afscheid drie zoenen ontvangt, lezen we dat dit gebeurde terwijl ‘ik mij ondertussen gewaar werd hoezeer ik deze man bewonderde.’ Zich iets gewaar worden. Beseft Ronald Giphart ‘zich’ niet hoezeer zijn krakkemikkige stijl contrasteert met de elegante woordkunst van Camperts roman?

Drie zoenen. Wat staat er precies? ‘Het moment erop gaven we elkaar drie klappende volzoenen.’ Volzoenen? Klappende?

‘Als ik op dat moment een paraplu had gehad, was ik zo vanaf het dak naar beneden gesprongen.’

Op dat moment? Hoe doe je dat, terwijl je in een lift staat vanaf het dak naar beneden springen?

In de verstrooiing. Twee-minutengedichten

3

Met zijn oren hoog geheven,

luisterend naar zijn trillend leven,

zit een konijn, in licht gevangen,

voor het raam in stil verlangen.

En de adertjes in zijn oren

die als bladeren mij bekoren,

herfst van nerven en geweien,

willen zich van vlees bevrijden.

wordt vervolgd

In de verstrooiing. Twee-minutengedichten

1

De vader van Jan Swammerdam

vond kleine beestjes in zijn kam.

Hij hield ze tegen het licht en zei:

‘Hier kan ik met mijn hoofd niet bij.’

Jan Swammerdam, iets meer verstand,

wees vaders aarzeling van de hand,

want zelfs de kaalste luis mag hopen

op Gods zegen en Zijn microscopen.

2

De hennen kennen van de haan

alleen de vurige achternaam.

Dus koert er een: ‘O, lieve Chris…’,

dan weet haan Kees hoe laat het is.

wordt vervolgd

Daar buiten loopt een Swaab

Wat de geleerde Dick Swaab ons met zijn boek over de hersenen vooral duidelijk maakt, is dat hij zijn reductionistische visie op het menselijk handelen en de menselijke geest onder een verkeerde titel in de wereld heeft gestuurd. Wij zijn ons brein. Juister zou zijn: Wij zijn mijn brein.

Aan een internetcriticus

Och doe dikke dikke nold. Och doe dunne dunne vaam. (Kerkraads)

In memoriam Robert Heppener

Op 25 augustus 2009 overleed in Bergen N.H. de componist Robert Heppener, lieve vriend sinds vele jaren van mijn vrouw en mij. In Bewaarmachinist (Uitgeverij Huis Clos, 2011, zie verderop in dit blog) nam ik een gedicht op, opgedragen aan zijn nagedachtenis: 'Boomlied'.

'Boomlied' is niet alleen gebaseerd op herinneringen aan de persoon Robert Heppener, maar bevat ook reminiscenties aan werk van hem: 'A Girl' uit zijn Four Songs on Poems by Ezra Pound en de liederencyclus Tussen bomen, op gedichten van Chr. J. van Geel.

Boomlied

De noten vallen niet ver van hun boom.

Zelfs wie ze van de takken slaat, diens stok

houdt zich bezwaard door tederheid in toom,

beweegt met regelmaat: de wijzer van een klok.

Met bladeren maakt de boom zich van zijn wortels los

als in de herfst de wind ze door de leegte jaagt,

dansend, dwarrelend, ver van park en bos,

zich hopend, maar door rottenis belaagd.

Als blad en noot klinken jouw tonen op.

Dichtbij jouw kroon en in ons verre hier.

Hun stam ben jij, hun stok, hun herfst, hun storm.

Muziek, standvastig vluchtig, zocht haar vorm

in jouw natuur, doorheen jouw zielekier.

Omhoog, omhoog, als levenssap ten top.

Dichtersgeneratie

Zojuist verschenen:

De tegenstrijdige generatie
Dichters van de jaren zeventig

Samengesteld en ingeleid door Yves T'Sjoen
319 blz. ISBN 978 90 290 8705 6
J.M. Meulenhoff, Amsterdam

In De tegenstrijdige generatie zijn belangrijke Nederlandstalige dichters bijeengebracht die debuteerden in de jaren zeventig. Deze dichters, geboren tussen 1944 en 1954, zijn inmiddels gevestigde namen. Maar voor oeuvrebouwers en geleidelijk tot wasdom gekomen stemmen in het hedendaagse poëzielandschap, bestaat steeds minder kritische (en volgehouden) aandacht. Met deze bloemlezing krijgen deze dichters de plek die ze toekomt.Uniek aan deze bloemlezing is dat de dichters zélf de gelegenheid hebben gekregen hun werk te presenteren. De tegenstrijdige generatie is hierdoor een persoonlijk document over een generatie die het verdient voor het voetlicht gebracht te worden.
De opgenomen dichters zijn: Robert Anker, Benno Barnard, Huub Beurskens, Frans Budé, Eva Gerlach, Jacob Groot, Luuk Gruwez, Stefan Hertmans, Hester Knibbe, Frank Koenegracht, Anton Korteweg, Wiel Kusters, Leonard Nolens, Willem Jan Otten, Hans Tentije, Miriam Van hee, Ad Zuiderent.

Biografie van Kees Fens

Sinds een jaar werk ik aan een biografie van de literatuurcriticus en essayist Kees Fens, te verschijnen in 2013, vijf jaar na zijn overlijden. Ik houd mij aanbevolen voor herinneringen, documenten, tips. wiel.kusters@gmail.com

Zojuist verschenen Bewaarmachinist nieuwe gedichten Uitgeverij Huis Clos, Rimburg. 47 blz. prijs 5 euro Bestellen: info@uitgeverijhuisclos.nl

Bloem Het is een bloem om er met een vaantje om rond te gaan en zacht te zingen. Het is een bloem om niet meer burger te zijn, maar een broer van een kinderhemdje in zonneschijn. Pierre Kemp (1934) Een van de boeiendste eenlingen uit de Nederlandse poëzie van de twintigste eeuw is de dichter Pierre Kemp (1886-1967). ‘In ’s Lands poëtische volière,/ de meest dichterlijke is Pierre,’ schreef Bertus Aafjes 1956 in Kemps Liber Amicorum, waarin we hommages aantreffen van Gerrit Achterberg, J.C. Bloem, Jan G. Elburg, Guillaume van der Graft, Lucebert, Adriaan Morriën, M. Vasalis, Simon Vestdijk en vele anderen. Dichters en schrijvers waarvan hij de allermeesten nooit in levenden lijve had ontmoet. Vanuit zijn Maastrichtse ‘dichterkluisje’, ver van het door hem verafschuwde artistieke leven, slaagde hij er niettemin in met zijn even vitale als melancholische poëzie de harten te bereiken van zeer veel schrijvende en lezende Nederlanders. In 1956 werd hem de Constantijn Huygensprijs toegekend, in 1958 volgde de P.C. Hooftprijs. Het hierboven geciteerde gedicht ‘Bloem’ is typerend voor Pierre Kemps blijmoedigheid. Voor zijn verlangen een ‘opgewekte’ dichter te zijn. Maar uit zijn pen vloeiden ook regels als: Critisch Ik voel mij door het licht verplicht te leven, maar eer ik me aan die plicht om ’t licht wil geven, moet ik weten, of het nog anders is dan in brand gevlogen duisternis Wie was Pierre Kemp? Hoe werd deze ‘Man in het Zwart’, die een groot deel van zijn leven op het loonbureau van een Zuid-Limburgse steenkolenmijn werkte, tot een van ’s lands kleurrijkste dichters? Op zondagmiddag 30 mei aanstaande om 14 uur wordt in Stadsbibliotheek / Centre Céramique te Maastricht mijn biografie van Pierre Kemp gepresenteerd. Pierre Kemp. Een leven is een uitgave van Vantilt, Nijmegen.

Daarop aansluitend (om 16 uur) vindt in het Bonnefantenmuseum de feestelijke opening plaats van een tentoonstelling van schilderijen van Kemp.