Foto: Gemeentearchief Kerkrade
Dit is de wat geheimzinnige foto die mij een dag of tien geleden inspireerde tot het gedicht 'Donderroe': de Schoolstraat in Spekholzerheide, het dorp waarvan de goede Nescio meende dat 'de God van Nederland' ook daar zijn tenten had opgeslagen; zie zijn verhaal 'Dichtertje').
De foto is uit 1928. Wat je ziet is de straat waarin ik in
achttien jaar later geboren ben, in een van de huizen tegenover het hoge gebouw
van de openbare school. Mijn geboortehuis staat er strikt genomen niet op,
omdat het, daterend uit 1914, in 1936-1937 werd afgebroken en opnieuw, maar
volgens een iets ander plan, weer opgebouwd. In dat nieuwe, vervangende huis,
op nummer 14, bracht mijn moeder mij op zondag 1 juni 1947 ter wereld, terwijl
de thermometer buiten meer dan 31 graden wees.
Afbraak en wederopbouw van de huizen in de Schoolstraat
waren noodzakelijk geworden als gevolg van mijnschade, zware en
levensgevaarlijke verzakkingen.
De wonderlijke omstandigheid doet zich dus voor, dat mijn opa, die
als houwer werkte in de steenkolenmijn Willem-Sophia in datzelfde
Spekholzerheide, door zijn ondergrondse broodwinning tegen wil en dank
meegeholpen moet hebben bij de funeste uitholling van de aarde onder zijn huis.
De foto van 'mijn' straat, gezien in 1928, is afkomstig uit
het Gemeentearchief Kerkrade en kwam mij door een zeker toeval onder ogen. Een
gedicht kon niet uitblijven. De foto intrigeert mij hevig, het schrijven heeft
daar niets aan veranderd. Wat gebeurt hier?
Ik heb over het leven in de Schoolstraat al eerder
geschreven. In In en onder het dorp bijvoorbeeld (ondertitel: Mijnwerkersleven in Limburg) en in het voor mijn doen betrekkelijk lange
vertellende gedicht Legende, waarvan ik achteraf een beetje betreur dat ik het niet
heb opgenomen in Leesjongen, mijn in 2017 verschenen verzamelde gedichten. (Er bestaat wel een
afzonderlijke uitgave van en het is ook te vinden in Als kind moest ik een
walvis eten.)
Het meest fascinerende element van de foto is voor mij de
man die op de nok van het schooldak in de weer is met een lange draad. Ik denk
dat hij bezig is met het aanbrengen van een bliksemafleider – met een vergeten
woord: een donderroe.
Het gedicht 'Donderroe' kun je lezen op Het Moment.
